تحلیل swot چیست؟ معرفی و آموزش ماتریس swot

تحلیل swot بخشی از تفکر استراتژیک در کسب و کار است. بسیاری از فرمول‌ها و استراتژی‌هایی که امروزه برای کسب و کار استفاده می‌شوند، قبلا در میدان جنگ به کار می‌رفتند. احتمالا اگر سرلشکرهای تاریخ الان زندگی می‌کردند، بخاطر قدرت تفکر استراتژیکشان می‌توانستند بزرگ‌ترین کسب و کارهای دنیا را راه‌اندازی کنند!

زمانی که فرمانده سپاهی قصد داشت استراتژی جنگی را بچیند، باید ابعاد مختلف سپاه خود و دشمن را مورد بررسی قرار می‌داد. استراتژی او باید به گونه‌ای چیده می‌شد که دشمن متوجه ضعف‌های سپاهش نشود. همچنین باید کاری می‌کرد که کوچک‌ترین نقاط قوت هم در چشم دشمن بزرگ به نظر برسند. علاوه بر آن باید نقاط ضعف و قوت حریف را هم بررسی می‌کرد تا مبادا فریب بخورد. خلاصه آنکه چیدن استراتژی جنگی کار بسیار سختی بود و به زمان و تفکر نیاز داشت.

امروزه میدان‌های نبر جای خود را به بازارهای کار داده‌اند و فرماندهان سپاه، مدیران هستند. آن‌ها باید تفکر استراتژیک داشته باشند و سازمان را برای رسیدن به اهداف آماده کنند. در این مقاله قصد داریم یکی از روش‌های فرماندهی کسب و کار به نام تحلیل swot را به شما آموزش دهیم.

swot چیست؟

ما در فارسی همه عبارات را ساده تلفظ می‌کنیم. مثلا همین عبارت swot در کشورهای دیگر سوات خوانده نمی‌شود. نام آن روش تحلیل اس دبلیو او تی است! اما باید اعتراف کنیم که سوات راحت‌تر است و به همین دلیل در این مقاله ماهم از همین روش تلفظ متداول استفاده می‌کنیم.پیش از اینکه به سراغ تحلیل swot برویم و نمونه تحلیل swot برایتان بیاوریم باید بدانیم که swot چیست؟ این عبارت مخفف چهار کلمه است:

  • Strengths: نقاط قوت.
  • Weaknesses: نقاط ضعف.
  • Opportunities: فرصت‌ها.
  • Threats: تهدید‌ها.

به همین سادگی شما متوجه شدید swot چیست! با استفاده از روش تحلیل swot شما می‌توانید استراتژی مناسبی برای رقابت در بازار بچینید. در این روش تحلیل تمام عوامل داخلی و خارجی شرکت باید مورد بررسی قرار گیرند. نکته مهم دیگری هم در پاسخ به سوال روش swot چیست وجود دارد. در تعریف swot برای سازمان شما باید مشخص شود که در کجا قرار دارید و در آینده می‌توانید کجا باشید.

مفهوم swot بخشی از مدیریت استراتژیک است

به نظر شما چرا نمی‌توان یک ربات را در رأس یک سازمان برای مدیریت قرار داد؟ استراتژی مهم‌ترین دلیل آن است. مفهوم swot و مدیریت استراتژیک در کلمه ساده به نظر می‌رسند. تعریف‌های مختلفی برای مدیریت استراتژیک وجود دارد. مثلا یکی از تعریف‌ها می‌گوید منابع به گونه‌ای مدیریت شوند که سازمان به اهداف تعیین شده برای آن برسد. دقیقا مانند برنامه‌ای که یک فرمانده برای پیروزی در جنگ می‌چیند. اما چیدن این برنامه به همین سادگی نیست.در مدیریت استراتژیک باید همه جوانب درونی و بیرونی را بررسی کرد. بعد از آن باید تمام راه‌هایی که به کمک آن می‌توان به هدف رسید را پیدا کرد. استراتژی در این مرحله وارد می‌شود و می‌گوید: از بین اطلاعات جمع آوری شده، راهی را انتخاب کن که کم‌ترین منابع را مصرف کند، بیشترین بازدهی را داشته باشد و در زمان کوتاه‌تری تو را به مقصود برساند. مفهوم swot به شما کمک می‌کند اطلاعات مورد نیاز برای استراتژی را به دست آورید. اما بعد از آن تحلیل swot ابزار شما برای پیدا کردن بهترین راه رسیدن به هدف خواهد بود.

اهمیت تجزیه و تحلیل swot

برخی از مدیران به این فکر می‌کنند که مفهوم swot (نقاط ضعف و قوت، فرصت‌ها و تهدیدها) در طول مسیر مشخص می‌شود. مثلا زمانی که به پیروزی می‌رسید، یعنی نقطه قوتی داشته‌اید و زمانی که شکست می‌خورید، یعنی ضعفی در سازمان وجود دارد. آن‌ها تصور می‌کنند این‌ها کاملا بدیهی هستند و نیازی به تجزیه و تحلیل swot ندارند.در ادامه دلایل اهمیت تجزیه و تحلیل swot را بیان می‌کنیم. با این کار متوجه می‌شوید که بدون سوات، چه فرصت‌هایی را از دست می‌دهید.

  • با استفاده از تجزیه و تحلیل swot می‌توانید پیشبینی کنید. بنابراین خیلی از مشکلات در سازمان شما ایجاد نخواهد شد.
  • با استفاده از سیستم مدیریت استراتژیک و سوات می‌توانید برنامه مدونی برای حرکت در مسیر داشته باشید. بنابراین نیاز شما به تصمیمگیری‌های فورس کم‌تر می‌شود.
  • سوات فقط برای استراتژی کلی سازمان کاربرد ندارد. شما می‌توانید در ابتدای هر کمپین تبلیغاتی هم از تجزیه و تحلیل swot استفاده کنید.

مزیت‌های تحلیل swot

دلایلی که در قسمت‌های قبل بیان کردیم، مربوط به دلیل اهمیت تفکر استراتژیک بودند.اما سوات مزیت‌های انحصاری هم دارد. مزیت‌های تحلیل swot عبارت است از:

  • نقاط ضعف و قوت، فرصت‌ها و تهدیدها به صورت کاملا شفاف شناخته می‌شوند.
  • هدایت جلسات استراتژی کسب و کار با استفاده از داده‌های جدول اس دبلیو او تی بسیار ساده‌تر است.
  • از دیگر مزیت‌های تحلیل swot این است که ذهن افراد را منسجم می‌کند. بنابراین اعضای اتاق فکر شرکت شما راحت‌تر می‌توانند به ایده‌های خلاقانه فکر کنند.
  • زمانی که برای نوشتن جدول اس دبلیو او تی اقدام می‌کنید، متوجه نکاتی می‌شوید که تا پیش از این توجه شما را جلب نکرده بودند.
  • استفاده از این روش، ریسک تصمیم‌گیری را کاهش می‌دهد. چرا که با اطلاعات دقیق‌تری تصمیم گیری خواهید کرد.

معایب تحلیل سوات

تعداد مزیت‌ها خیلی بیشتر از معایب تحلیل سوات است. در ادامه به نقاط ضعف این سیستم ارزیابی و مدیریت استراتژِیک اشاره کرده‌ایم.

  • احتمال دارد مدیران نتوانند تشخیص دهند هر داده باید در کدام قسمت از ماتریس قرار بگیرد. این موضوع تحلیل سوات را با مشکل مواجه می‌کند.
  • ارزیابی‌ها به صورت کاملا ذهنی انجام می‌شود. به همین دلیل ممکن است یک شخص متوجه همه swotهای موجود در سیستم نشود.
  • در برخی موارد ممکن است مدیران تحلیل swot را به اشتباه انجام دهند و استراتژی نامناسبی برای سازمان در نظر بگیرند.

در دام نگاه به درون سازمان نیفتید

بعضی از مدیران زمانی که ماتریس سوات را می‌کشند، تصور می‌کنند همه مشکلاتی که اکنون دارند، بخاطر نقاط ضعفشان است و هر موفقیتی را هم بخاطر قوت‌هایشان به دست آورده‌اند. به همین دلیل تمرکزشان را به از بین بردن ضعف‌ها و تمرکز روی قوت‌ها اختصاص می‌دهند و از توجه به فرصت‌ها و تهدیدها باز می‌مانند.

بیایید با ذکر یک مثال این تله را بهتر توضیح دهیم. ناخدای یک کشتی را تصور کنید که در طول سفر از ابزاری شبیه به ماتریس سوات استفاده می‌کند؛ یعنی ضعف‌ها و قوت‌های کشتی‌ را به همراه فرصت‌ها و تهدیدها بررسی می‌‌کند. او می‌داند که کشتی امکانات لازم برای این سفر را دارد، اما در حین سفر متوجه می‌شود که یک نقص فنی کوچک در موتور کشتی وجود دارد. او سعی می‌کند برای حل مشکل اقدام کند و با استفاده از سایر امکانات کشتی، نقص موجود را پوشش بدهد.

اگر تمرکز او روی این موضوع، باعث غفلت از شرایط دریا شود، ممکن است با مسائل مهم‌تری روبرو شود. مثلا ممکن است صخره‌ای که مقابل مسیر کشتی قرار دارد و یک تهدید است را نبیند و نتواند در زمان درست کشتی را در مسیر عبور از صخره قرار بدهد. یا ممکن است متوجه جریان آب یا باد موافق نشود، در نتیجه از این فرصت برای افزایش سرعت کشتی استفاده نمی‌کند. احتمالا می‌توانید پیش بینی کنید که با این بی‌توجهی‌های کاپیتان، چه مشکلاتی برای کشتی و مسافران پیش می‌آید!

بعضی از کارشناسان می‌گویند برای دوری از این دام می‌توانید به جای نوشتن SWOT، OTSW بنویسید. یعنی اول فرصت‌ها و تهدیدها را بررسی کنید و بعد به ضعف‌ها و قوت‌ها بپردازید. تمرکز انحصاری روی فرصت‌ها و تهدیدها هم نتیجه‌ای مشابه به دنبال دارد و بهتر است مدیر به هر چهار ربع سوات تسلط داشته باشد.

ماتریس swot چیست؟

جدول یا ماتریس swot جمع بندی تمام اطلاعاتی است که درباره سازمان به دست می‌آورید. ماتریس swot ۲×۲ است که هر یک از حروف S، W، O، T در یکی از خانه‌‌‌های آن قرار می‌گیرند.
ماتریس پیش از تحلیل swot باید کشیده شود. در ادامه درباره قسمت‌های مختلف ماتریس اس دبلیو او تی صحبت کرده‌ایم.

  • در ردیف اول جدول ماتریس اس دبلیو او تی، نقاط قوت و نقاط ضعف سازمان نوشته می‌شوند. به این ردیف مسائل درونی سازمان می‌گوییم.
  • در ردیف دوم فرصت‌ها و تهدید‌ها نوشته می‌شود. به این ردیف مسائل بیرونی سازمان می‌گوییم.
  • در ستون اول باید نکات مثبت نوشته شود. بنابراین نقاط قوت و فرصت‌ها در ستون اول نوشته می‌شوند.
  • در ستون دوم نکات منفی نوشته می‌شود. بنابراین نقاط ضعف و تهدیدها باید در ستون دوم نوشته شوند.

روش کشیدن جدول swot چیست؟ (جدول سوات چیست؟)

اکنون می‌دانیم که اجزای مختلف جدول swot چیست. اما چگونه باید چنین جدولی را بکشیم؟ در برخی موارد تشخیص اینکه یک نکته جزو نقاط قوت به شمار می‌رود یا فرصت است، کار ساده‌ای نیست. به همین دلیل ممکن است چند بار اولی که مشغول کشیدن این جدول هستید، مدام از خود بپرسید اجزای جدول سوات چیست یا این داده در کدام قسمت باید قرار بگیرد.

برای راهنمایی بهتر شما در ادامه توضیح داده‌ایم که اجزای مختلف جدول swot چیست. این تعاریف کار شما را برای ایجاد استراتژی و روش رسیدن به هدف در جدول و تحلیل swot راحت‌تر می‌کنند.

1) نقاط قوت

هر مزیتی که باعث می‌شود شما بتوانید محصولات بیشتری بفروشید و مشتریان بهتری پیدا کنید. به یاد داشته باشید که این مزیت‌ها باید در اختیار سازمان شما قرار داشته باشند و خودتان بتوانید در آن‌ها تغییر ایجاد کنید. مزیت‌هایی که کنترل آن‌ها از دست شما خارج است، جزو نقاط قوت جدول سوات محسوب نمی‌شوند.

2) نقاط ضعف

در جدول swot هر چیزی که روند رشد سازمان شما را متوقف کرده است، یک نقطه ضعف محسوب می‌شود. البته باید به خاطر داشته باشید که نقاط ضعف هم به مسائل داخلی سازمان شما مرتبط هستند؛ نه خارج از آن.این موارد می‌توانند ویژگی‌های کلیدی باشند که رقبای شما از آن‌ها بهره‌مندند و شما به دلیل نداشتن آن، در رقابت عقب مانده‌اید. این موضوع در تحلیل swot اهمیت بسیاری دارد.

3) فرصت‌ها

فرصت‌ها شامل شرایط مثبتی هستند که از بیرون برای سازمان شما ایجاد شده است. یعنی خودتان در ایجاد آن نقشی نداشته‌اید. تنها کافی است از این فرصت‌ها استفاده کنید. البته تجربه نشان می‌دهد، سازمان‌هایی که نقاط قوت بهتری دارند، فرصت‌های بهتری نیز به دست می‌آورند.

4) تهدیدها

تهدیدها متضاد فرصت‌ها به شمار می‌روند. یعنی شرایط بیرونی که مانع پیشرفت شما می‌شوند و باید راهکاری برای از بین بردن آن‌ها پیدا کنید. آن‌ها در ماتریس نوشته می‌شوند تا چاره اندیشی برایشان، جزو استراتژی‌های سازمان قرار بگیرد. اکنون شما می‌دانید که قسمت‌های مختلف جدول سوات چیست.

تقسیم عوامل بیرونی و درونی در جدول

نقاط ضعف و قوت در ماتریس swot به درون سازمان برمی‌گردد؛ مثلا وقتی یک نقاط قوت مجموعه پشتیبانی قدرتمند باشد، این عملکرد خوب مدیر و بخش پشتیبانی را نشان می‌دهد و ارتباطی با عوامل بیرونی سازمان ندارد. یا به عنوان مثالی دیگر، ضعف بازاریابی سازمان در زمانی که سایر رقبا بازاریابی قدرتمندی انجام می‌دهند و فروش بالایی را تجربه می‌کنند، نقطه ضعفی است که به عوامل درونی سازمان برمی‌گردد.

در مقابل فرصت‌ها و تهدیدها عواملی هستند که از بیرون روی سازمان تأثیر می‌گذارند؛ مثلا تورم یکی از تهدیدها برای کسب و کارهای مختلف است. هیچ سازمانی تورم را ایجاد کرده و امکان کنترل آن را هم ندارد، در نتیجه مجموعه‌ها فقط می‌توانند استراتژی مناسب برای مقابله با تهدید بچینند. یا به عنوان مثالی دیگر اگر یک کسب و کار امکان صادرات محصولاتش را داشته باشد، یک فرصت بیرونی دارد که باید از آن به نفع خودش استفاده کند.

کاربرد ماتریس سوات چیست؟

قرار نیست ماتریس swot برای تمام موقعیت‌هایی که پیش روی سازمان وجود دارد کاربردی باشد. اینکه بدانید کجا باید از این ماتریس استفاده کنید و چه زمانی به سراغ سایر ابزارها بروید، اهمیت بسیاری دارد. در ادامه به کاربردهای این ماتریس اشاره می‌کنیم.

1) نوشتن بیزینس پلن

زمانی که در حال برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی یک کسب و کار هستید، سوات می‌تواند کمک‌کننده باشد. زیرا ذهن شما را به دنبال پیدا کردن ضعف‌ها، قوت‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها می‌فرستد. اگر پیش از راه‌اندازی کسب و کار استراتژی مناسبی برای حل چالش‌های ناشی از ضعف‌ها و تهدیدها داشته باشید و با استفاده از فرصت‌ها، از قوت‌هایتان سود به دست آورید، برنده بازار خواهید بود.

2) تدوین استراتژی

زمانی که مدیران برای تدوین استراتژی سازمانی جمع می‌شوند، باید درک درستی از swot سازمان داشته باشند تا بتوانند استراتژی درستی بچینند. برای بروزرسانی استراتژی‌ها هم به این ماتریس نیاز دارید؛ زیرا باید بدانید چرا استراتژی قبلی مناسب نبود و کدام یک از عناصر موجود در ماتریس، مانع از رسیدن به اهداف استراتژی شد و کدام‌ یک به تحقق آن کمک کرد.

3) بازاریابی و فروش

ترکیب ماتریس سوات با آنالیز رقبا یک روش ایده‌آل برای بازاریابی بهتر و افزایش فروش است. با این ماتریس می‌توانید مشخص کنید چه برتری‌هایی نسبت به رقبا دارید که می‌توانید روی آن‌ها مانور بدهید و ضعف‌هایتان چیست و چطور باید آن‌ها رفع کنید. همچنین می‌توانید بسنجید که فرصت‌ها و تهدیدهای بازار چطور می‌توانند روی موقعیت شما در بین رقبا و استراتژی‌های بازاریابیتان تأثیر داشته باشند.

نمونه ماتریس swot

اکنون به صورت تئوری با قسمت‌های مختلف ماتریس سوات آشنا شده‌اید؛ در قسمت‌های بعدی مثال‌های کاربردی درباره کشیدن این ماتریس و روش تحلیل و استفاده از آن برای رشد کسب و کار توضیح می‌دهیم.در این قسمت برای هر یک از قسمت‌های ماتریس swot مثال‌هایی ارائه می‌دهیم. با توجه به نمونه swot می‌توانید متوجه شوید که هر داده‌ای باید در کدام بخش از ماتریس قرار بگیرد.

1) نمونه نقاط قوت در swot

  • اعتبار برند.
  • مزیت‌های رقابتی محصولات.
  • نیروی انسانی حرفه‌ای.
  • مدیریت موفق سازمان.
  • سیستم بازاریابی حرفه‌ای.

نقاط قوت در تحلیل swot باید تقویت شوند.

2) نمونه نقاط ضعف swot

  • کمبود نیروی حرفه‌ای در سازمان.
  • برند تازه کار و ناشناخته
  • هزینه تمام شده زیاد برای خدمات و محصولات.
  • سیستم بازاریابی غیر حرفه‌ای و عدم شناخت بازار هدف
  • کیفیت پایین خدمات، محصولات، پشتیبانی و…

راهکارهای پیشنهادی در تحلیل swot باید در جهت از بین بردن این نقاط ضعف باشد.

3) فرصت‌ها در نمونه جدول swot

  • کشف نیاز جدید در بازار.
  • استقبال مشتریان از تغییراتی که در سازمان ایجاد شده است.
  • قوانینی که به توسعه کسب و کار شما کمک می‌کنند.
  • ایجاد فرصت صادرات.
  • افزایش تقاضا بدون اینکه شما تلاشی برای آن کرده باشید.

استراتژی مدیریتی شما باید به گونه‌ای باشد که از فرصت‌های پیش رو بیشترین بهره را ببرید.

4) تهدیدها در نمونه ماتریس swot

  • تحریم و فیلتر
  • تغییر نیاز بازار در حوزه فعالیت شما
  • قدرت گرفتن رقبا
  • قوانین محدودکننده
  • شایعات و فضای رقابتی ناسالم در بازار

استراتژی‌های تحلیل swot باید به گونه‌ای باشد که این تهدیدها را خنثی کند تا کم‌ترین میزان اثر را روی سازمان داشته باشد. به کمک تعریف و نمونه ماتریس swot اکنون می‌دانید که چگونه باید اطلاعات را یادداشت کنید.

مثال‌‌های کاربردی برای استفاده از ماتریس سوات

هیچ چیز به اندازه مثال‌های کاربردی نمی‌تواند برای آموزش مناسب باشد. در این بخش دو مثال ارائه می‌دهیم و ماتریس سوات را برای هرکدام از آن‌ها می‌کشیم. البته این مثال‌ها صرفا برای نمونه و درک بهتر محتوا ارائه می‌شوند؛ سواتی که در ادامه می‌خوانید، ضعف‌ها، قدرت‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهایی است که در چند سال فعالیت دو برند نوکیا و سونی وجود داشته است. در ماتریس‌های واقعی لازم است که ضعف‌ها، قوت‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهایی که در یک زمان وجود دارد، نوشته و تحلیل شود.

ماتریس سوات برند نوکیا

من تصمیم گرفتم مثال‌هایم را از برندهای مشهوری انتخاب کنم که تقریبا همه ما با آن‌ها آشنایی داریم و محصولاتشان را می‌شناسیم. نوکیا تا ده سال قبل هم بزرگ‌ترین فروشنده تلفن‌های همراه در جهان شناخته می‌شد و بخش اعظم بازار را در اختیار داشت. همه چیز خوب بود، اما مدیران نوکیا توجهی به استیو جابز و ایده جذابش نشان ندادند. در نتیجه اپل از یک تهدید به عامل شکست نوکیا تبدیل شد. البته این ساده‌ترین و عمومی‌ترین داستانی است که درباره شکست نوکیا وجود دارد، با تحلیل دقیق‌تر متوجه می‌شویم عوامل مختلفی روی شکست نوکیا تأثیر گذاشتند.

نقاط قوت نوکیا

  • تنوع بالای محصولات
  • امکان پاسخگویی به نیاز مشتریان مختلف
  • اعتبار برند

نقاط ضعف نوکیا

  • عدم بروزرسانی محصولات
  • بی‌توجهی به تهدیدهای رقبا
  • فعالیت بدون توجه به چشم‌اندازهای آینده

تهدیدهای نوکیا

  • رقیب قدرتمند و خلاقی به نام اپل
  • بروزرسانی تکنولوژی و پیشرفت ساختار تلفن‌های همراه

جدول سوات برند سونی

سونی برندی است که فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرده، حتی شاید بیشتر از نوکیا! اما نکته جالب درباره سونی این است که همه شکست‌هایش را با استراتژی مناسب خنثی کرده، هنوز به فعالیتش ادامه می‌دهد و یکی از باارزش‌ترین برندهای جهان است.

نقاط قوت سونی

  • برخورداری از چند شرکت تابعه
  • شناخت نیاز بازار و پاسخگویی به آن در زمان مناسب
  • نوآوری در تولید محصولات مختلف، حتی محصولاتی که تا پیش از آن در بازار وجود نداشتند.
  • کیفیت‌ بالای محصولات
  • تنوع محصول

نقاط ضعف سونی

  • تولید محصولات اشتباه (سونی محصولات مختلفی را تولید کرده که بخاطر برآورده نکردن نیاز مشتریان یا عدم ایجاد ارزش افزوده نسبت به رقبا، با استقبال زیادی مواجه نشده)
  • هزینه بالای بعضی از محصولات

فرصت‌های سونی

  • استقبال مردم از محصولات برند سونی
  • بازار بکر
  • گستردگی بازار هدف و تقاضای کشورهای بزرگی مثل آمریکا برای مصرف این محصولات

تهدیدهای سونی

  • ناآشنایی مردم با محصولات جدید و تکنولوژی‌های تازه
  • وجود رقیب‌های قدرتمندی مانند اپل
  • زلزله ژاپن
  • افزایش شدید نرخ ارز در پانزده سال گذشته

روش تحلیل سوات چیست؟

بعد از تکمیل ماتریس باید به سراغ تحلیل سوات (نمودار سوات) بروید. همانطور که در قسمت‌های قبلی بیان کردیم، فاکتورهای نوشته شده به دو بخش عوامل برون و درون سازمانی تقسیم می‌شوند.
آنچه که درون سازمان رخ می‌دهد، در اختیار ما قرار دارد. بنابراین می‌توانیم استراتژی‌هایی بچینیم که نقاط قوت قبلی را تقویت و موارد جدیدی هم ایجاد کند. در یک سازمان استراتژیک همچنین نقاط ضعف روز به روز کم‌تر می‌شوند. چیدن چنین استراتژی‌هایی یعنی شما تحلیل swot را به درستی انجام داده‌اید.استراتژی مناسب برای فرصت‌ها و تهدیدهای برون سازمانی تنها واکنش ما در برابر این شرایط را مشخص می‌کند. بگذارید با ذکر یک مثال این موضوع را بهتر توضیح دهیم. اگر سازمان شما یک ماشین باشد، فرصت‌ها و تهدیدها هر چیزی هستند که در مسیر رسیدن به مقصد ایجاد می‌شوند. مثلا یک دست انداز تهدید است. شما نمی‌توانید دست انداز را از جاده حذف کنید، اما می‌توانید با استراتژی ترمز پیش از رسیدن به دست انداز، کاری کنید که این تهدید به ماشین شما آسیب نرساند.در مقابل مسیرهای میانبری که در نقشه هستند، فرصت به شمار می‌روند. شما خودتان نمی‌توانید همیشه یک مسیر میانبر جدید ایجاد کنید. اما باید از مسیر کوتاهی که اکنون پیدا کرده‌اید، بروید تا سریع‌تر به مقصد خود برسید.پس به طور کلی می‌توانیم بگوییم که تحلیل سوات یعنی نقشه‌ای که برای رسیدن به مقصد نهایی سازمان می‌کشید. برای این نقشه هم از اطلاعات موجود در جدول swot استفاده می‌کنید.

عمل کردن به تحلیل سوات را از یاد نبرید

در بایگانی بسیاری از سازمان‌ها، صدها برگه کاغذ وجود دارد که روی آن‌ها ماتریس سوات برای باز‌‌ه‌های زمانی مختلف و شرایط گوناگون سازمان کشیده شده، تحلیل‌ها انجام شده، اما نتیجه‌ای به دنبال نداشته. در مثالی که برای ماشین زدیم، تصور کنید شما متوجه تهدید دست انداز در مسیر شده‌اید. ماشین شما الان با سرعت ۱۰۰ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند.

شناخت تهدید و بررسی آن به شما گفته راهکار این است که سرعتتان را به مرور کم کنید تا با سرعت ۲۰ کیلومتر بر ساعت از روی دست‌انداز رد بشوید و ماشین آسیب نبیند. شما می‌دانید باید چه کاری انجام بدهید، اما وقتی وارد عمل نمی‌شوید، یعنی با سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت به دست‌اندازی می‌رسید و ماشینتان نابود می‌شود!

بعد از تحلیل ماتریس سوات و چیدن استراتژی‌های مناسب برای سازمان، وارد مرحله اجرا شوید. از مدیران ارشد و مدیرانی میانی بخواهید بر فرایند اجرای راهکارها و استراتژی‌ها نظارت داشته باشند تا تغییرات به درستی اعمال شوند و سازمان به مشکل نخورد.

آموزش swot برای استراتژی کسب و کار

با توجه به ماتریس و تحلیل swot می‌توانیم تکیک‌هایی برای آموزش swot داشته باشیم. در ادامه یک ماتریس سوات را می‌کشیم:

 

ماتریس سوات S
نقطه قوت
 W
نقطه ضعف
O
فرصت
SOWO
T
تهدید
STWT

 

با توجه به ماتریس بالا می‌توان چهار استراتژی کلی استخراج کرد. تمام بخش‌های آموزش swot و تحلیل آن به صورت کلی حول محور همین چهار استراتژی ساده می‌چرخد.

1) استراتژی SO

این استراتژی مانند بال پرواز سازمان است. به کمک فرصت‌های موجود و نقاط قوت می‌توانید به اهداف سازمانی خود نزدیک‌تر شوید.

2) استراتژی WO

‌در این بخش بررسی کنید که آیا فرصت‌های پیش روی سازمان شما می‌توانند نقشی در از بین بردن نقاط ضعف داشته باشند یا خیر. اگر پاسخ مثبت است، به سراغ تحلیل swot و چیدن استراتژی مناسب بروید.

3) استراتژی ST

این بخش از آموزش swot بهترین راهی است که برای مقابله با تهدیدها استفاده می‌شود. سازمان‌ها از نقاط قوت خود برای خنثی کردن تهدیدها استفاده می‌کند. در آموزش swot متوجه می‌شویم که سازمانی با نقاط قوت زیاد مانند یک دریاست. تهدید هم سنگی است که به سمت دریا پرتاب می‌شود. پس عملا تأثیری روند کار سازمان ندارد.

4) استراتژی WT

تنها راهی که در چنین موقعیتی دارید، دفاع کردن است. یعنی باید استراتژِی بچینید که میزان آسیب‌های ناشی از تهدیدها و ضعف‌ها را تا حد امکان کاهش دهد. مانند لشکری که شکست خورده است و اکنون به دنبال راهی است که در حملات دشمن، سربازان خود را از دست ندهد.

نکات مهم برای استفاده از ماتریس سوات

تا اینجای کار درباره تمام قسمت‌های تحلیل swot توضیح دادیم. اما چند نکته جزئی دیگر وجود دارد که باید هنگام استفاده از ماتریس سوات به آن توجه داشته باشید.

  • اطلاعات ارائه شده در ماتریس سوات باید مبتنی بر واقعیت و داده‌ها باشند. آرمان‌ها یا تصورات گذشته خود را در تحلیل swot وارد نکنید تا بتوانید برای واقعیت‌ها استراتژی بچینید.
  • بهتر است به صورت تیمی المان‌های ماتریس سوات را بچینید تا بتوانید تمام اطلاعات را وارد جدول کنید.
  • صرف نوشتن ماتریس سوات به معنی پایان کار نیست. تحلیل swot و در نظر گرفتن استراتژی مناسب مرحله اصلی این کار به شمار می‌رود.
  • ماتریس swot منحصر به کل سازمان نیست. مدیر هر بخش می‌تواند برای بخش تحت نظارت خود تحلیل swot انجام دهد. این کار نتیجه بهتری برای سازمان خواهد داشت. چرا که بررسی فرصت‌ها، تهدیدها و نقاط ضعف و قوت همه اجزای یک سازمان بزرگ، در یک پروژه swot ممکن نیست.
  • به جای نوشتن لیست طولانی برای هرکدام از چهار ربع سوات، موارد کلیدی و مهم را بنویسید تا در حین تحلیل با مشکل مواجه نشوید.

کشیدن ماتریس سوات در سازمان برعهده کیست؟

وابسته به اینکه ماتریس برای کدام قسمت از سازمان کشیده می‌شود، باید تیم مدیریتی همان قسمت برای کشیدن ماتریس دست به کار شود. البته درکنار سرپرستان تیم مربوطه، مدیران ارشد سازمان هم باید در کشیدن این ماتریس همکاری داشته باشند. زیرا هیچکس به اندازه آن‌ها در جریان روند فعالیت‌های سازمان نیست و نمی‌تواند ضعف‌ها و قوت‌های سازمان را شناسایی کند. آن‌ها همچنین به خوبی با بازار آشنا هستند و می‌توانند فرصت‌ها و تهدیدهایی که دیگران متوجه آن‌ها نمی‌شوند را بررسی کنند.

برای کشیدن ماتریس و تحلیل آن نیازی نیست جلسه‌ای شلوغ داشته باشد و همه اعضای تیم مربوطه را دعوت کنید. اگر تصور می‌کنید به ایده‌های کارمندان هم نیاز دارید، می‌توانید با نظرسنجی ایده‌هایشان را به داخل جلسه بیاورید و از سرپرست هر بخش بخواهید ایده‌های مناسبی که از طرف کارمندانش ارائه شده را در جلسه بیان کند.

جمع بندی؛ مدل سوات را به تجربه یاد بگیرید

بسیاری از مدیران می‌شنوند که کسب و کارهای موفق از مدل سوات استفاده می‌کنند. اما زمانی که درباره آن سرچ می‌کنند، می‌بینند که اطلاعات ارائه شده شباهتی به شاه کلید ندارد! آن‌ها تصور می‌کنند که آموزش swot کامل نیست و به همین دلیل است که نتیجه‌ای نگرفته‌اند.

اما باید بدانید که شما با مطالعه این مقاله تمام اطلاعات موجود درباره ماتریس و تحلیل swot را به دست آورده‌اید. اکنون می‌توانید برای شرکت خود یک مدل سوات بکشید. اما تفاوت نتیجه‌ای که شما می‌گیرید با آنچه مدیران موفق به دست می‌آورند، تنها به دلیل تجربه‌ای است که در چیدن استراتژی درست دارند. آن‌ها می‌دانند چگونه باید از اطلاعات مدل سوات استفاده کنند تا بهترین استراتژی را برای کسب و کار خود بچینند.