هوش کلامی
آنچه در این مطلب می خوانید:
- هوش کلامی چیست؟
- ویژگی‌های این نوع هوش
- مزایای هوش زبانی
- علایق افراد دارای هوش زبانی بالا
- حرفه‌های کاری مناسب برای افراد دارای هوش زبانی بالا
- نکات مطالعه‌ای برای افراد دارای هوش زبانی خوب
- فعالیت‌هایی برای تقویت این نوع هوش
طبق نظریه‌ی هوش گاردنر، انسان دارای هشت نوع هوش است. هوارد گاردنر در نظریه‌ی هوش چندگانه‌ی خود، هوش‌های مختلفی را مطرح کرد که هوش کلامی یا زبانی یکی از آن‌هاست. افزایش و تقویت هوش کلامی به افزایش موفقیت در زندگی و ایجاد ارتباط مؤثر‌تر با دیگران کمک می‌کند. در این مطلب پاسخ می‌دهیم هوش کلامی یا زبانی چیست و روش‌های تقویت و افزایش هوش کلامی را شرح می‌دهیم.
هوش کلامی چیست؟
هوش کلامی به توانایی فرد در استفاده از کلمات و بیان سایر مفاهیم و افکار مختلف از طریق آن‌ها به روش‌های شفاهی یا نوشتاری گفته می‌شود.
این موضوع به مفهوم یکی از ۸ نوع هوشی اشاره دارد که توسط هوارد گاردنر (Howard Gardner) تعریف شده است. تعریف دقیق گاردنر از هوش کلامی این است: «هوش کلامی حساسیت به معنای کلمات، ترتیب آن‌ها، صداها، ریتم‌ها، عطف‌ها، کارکردهای مختلف زبان، واج شناسی، ترکیب کلمات و کاربرد شناسی است.»
این نوع هوش که هوش زبانی نیز نامیده می‌شود، به ما این امکان را می‌دهد تا با افراد دیگر گفتگو کنیم، متن بنویسیم و حتی نامه یا ایمیل بنویسیم. در این میان، برخی افراد هستند که به طور ذاتی هوش کلامی بالایی دارند و این موضوع در مورد نویسندگان، روزنامه نگاران، وکلا، شاعران، مترجمان، معلمان و غیره صادق است. با وجود این، تقویت هوش کلامی از طریق فعالیت‌های مختلفی امکان پذیر است. در ادامه‌ی این مطلب راجع به روش‌های افزایش هوش کلامی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
در این قسمت بیشتر توضیح می‌دهیم هوش کلامی یا زبانی چیست. هوش کلامی یا زبانی از نظریه‌ی هوش‌های چندگانه نشأت می‌گیرد که توسط هوارد گاردنر در سال ۱۹۸۳ ایجاد شد. نظریه‌ی او کمکی اساسی در حوزه‌ی روانشناسی بوده است و انقلابی بزرگ در زمینه‌ی آموزش ایجاد کرده است. گاردنر در این تئوری توضیح می‌دهد که به طور کلی مجموعه‌ای از مهارت‌های متفاوت در همه افراد وجود دارند که این مهارت‌ها در هر کدام از آن‌ها کم و بیش نمود پیدا می‌کنند.
به عبارتی، افرادی هستند که یک یا چند نوع هوش در آن‌ها غالب است و به همین دلیل از مسیرهای یادگیری مرتبط با آن هوش می‌توانند استفاده کنند و در نتیجه بهتر یاد بگیرند. با وجود این، آموزش‌های صحیح به افراد این امکان را فراهم می‌آورد تا این هوش‌ها در همه افراد افزایش یافته و در آن‌ها به یک اندازه نمود پیدا کند. آموزش هوش کلامی به همراه هوش منطقی-ریاضیاتی در روند آموزش سنتی مدارس و مؤسسات از اهمیت بالایی برخوردار است.
تفکر، پدیده‌ای عمدتا کلامی است؛ به این معنا که وقتی زبان را یاد می‌گیریم، این امر روش ما برای دیدن جهان و تفصیل تفکراتمان را غنی می‌کند. در بیشتر افراد به‌نظر می‌رسد که هوش کلامی به نیمکره چپ مغز آنان مرتبط است. به طور خاص، دو ساختار کلیدی مؤثر در هوش کلامی عبارت‌اند از ناحیه‌ی بروکا (Broca) در مغز که به برنامه‌ریزی برای نحوه‌ی بیان کلمات اختصاص دارد و ناحیه‌ی ورنیکه (Wernicke) مغز که به ما در درک زبان کمک می‌کند.
ویژگی‌های این نوع هوش
پیش از این دانستیم هوش کلامی چیست و از کجا نشأت گرفته است. اکنون ویژگی‌های هوش کلامی یا زبانی را بررسی می‌کنیم. هوش کلامی با توانایی عالی فرد در استفاده از زبان و همچنین یادگیری زبان‌های جدید مشخص می‌شود. افرادی که دارای هوش کلامی برجسته هستند، از توانایی بالایی در استفاده از کلمات برای بیان آنچه در ذهن خود دارند، برخوردار هستند. همچنین آن‌ها روان صحبت می‌کنند و دیگران را به خوبی درک می‌نمایند.
علاوه بر این، افراد دارای هوش کلامی بالا معمولا جذب کلمات می‌شوند و از خواندن و شعر لذت می‌برند. برای آن‌ها نوشتن کتاب یا داستان بیشتر از آن که خسته کننده باشد، نوعی فعالیت جذاب و لذت‌بخش محسوب می‌شود. علاوه بر این، افراد برخوردار از هوش کلامی بالا می‌توانند نمرات بالایی را در آزمونی که مؤلفه‌های مرتبط با زبان را ارزیابی می‌کند، کسب نمایند.
برخی از ویژگی‌های افراد دارای هوش کلامی بالا شامل موارد زیر است:
- ارتباطات خوبی دارند؛
- از خواندن و نوشتن لذت می‌برند؛
- توانایی خوبی در املای کلمات، تشخیص سریع اشتباهاتی از این نوع و ناهماهنگی‌های دستورزبان دارند؛
- دایره لغات گسترده‌ای دارند و در ترکیب کلمات با یکدیگر برای ساخت کلمه‌ای جدید خوب عمل می‌کنند. افراد دارای هوش کلامی بالا دوست دارند از کلمات متنوع و غیرمعمول استفاده کنند و حتی کلمات جدید خود را اختراع کنند؛
- آن‌ها می‌دانند چگونه گوش کنند و به طور ویژه، توانایی توجه به الگوهای کلامی دیگران را دارند؛ زیرا به بیان کلامی اطرافیان حساس هستند؛
- برای کلمات، معنی و مشتقات آن‌ها اولویت قائل می‌شوند؛
- در بازی‌های کلمات و قافیه سازی خوب عمل می‌کنند؛
- افراد دارای هوش کلامی بالا به دلیل توانایی‌شان در سخنوری از ظرفیت بالایی برای اقناع دیگران برخوردار هستند؛
- افرادی منظم و قاعده‌مند هستند و به همین دلیل مهارت خوبی برای ابراز خوشان دارند؛
- توانایی بالایی در انتخاب کلمات با هدف ایجاد لحن عاطفی مطلوب دارند. به عنوان مثال، نحوه نوشتن نامه، شعر، داستان یا گزارش در چنین افرادی کاملا متفاوت است.
مزایای هوش زبانی
در این بخش توضیح می‌دهیم مزیت هوش کلامی چیست. مزایای زیادی در ارتباط با هوش کلامی وجود دارد که اولین و مهم‌ترین آن‌ها توانایی فرد برای برقراری ارتباط است. در واقع، این توانایی به فرد کمک می‌کند تا با افراد اطراف خود ارتباط بهتری برقرار کند. هوش کلامی توانایی یادگیری کلامی را به عنوان ابزاری مفید برای فرد تقویت می‌کند. در ادامه دلایل مفید بودن توانایی یادگیری کلامی را آورده‌ایم:
- کمک به یادگیری چیزهای جدید: هنگامی که زبان جدیدی یاد می‌گیرید، تمایل به یادگیری آواشناسی (چگونگی تشکیل کلمات زبان) دارید، سپس ترکیب کلمات (نحوه تشکیل جمله) را یاد می‌گیرید و سپس معنای کلمات (درک مفهوم کلمات و علت استفاده از آن‌ها) را یاد می‌گیرید. این بدان معناست که هر روز چیز جدیدی برای یادگیری خواهید داشت که یکی از ابزارهای فعال و سالم نگاه داشتن مغزتان به شمار می‌رود؛
- بهبود مهارت‌های ارتباطی: یادگیری زبان جدید مهارت‌های ارتباطی فرد را بهبود می‌بخشد که این موضوع در توسعه مهارت های بین فردی و مهارت‌های گفتاری در میان عموم مردم مفید است؛
- بهبود مهارت‌های انتقادی و تحلیلی: وقتی زبان‌های مختلف را یاد می‌گیرید، شباهت‌ها و تفاوت‌ها را می‌توانید در استفاده دستوری کلمات مشاهده کنید. این به معنای تقویت مهارت‌های تحلیلی‌تان است که در مشاغلی مانند پزشکی قانونی، وکالت، فرهنگ‌نویسی، منابع انسانی، تدریس، سردبیری مجله و غیره مفید خواهد بود؛
- نوآوری: مهارت‌های خود را در هوش کلامی تقویت کنید تا از مزایای ذکر شده بهره‌مند شوید.
علایق افراد دارای هوش زبانی بالا
تا به این‌جای مطلب دانستیم هوش کلامی چیست و چه مزایایی دارد. افرادی که هوش کلامی بالایی دارند، از خواندن، نوشتن داستان، نامه و شعر، گفتن وقایع، گوش دادن به مناظره‌ها و غیره لذت می‌برند. همچنین این افراد بازی‌های مرتبط با کلمات مانند جدول کلمات متقاطع را دوست دارند و حتی از صحبت کردن در جمع و گفتگو در مورد هر موضوعی لذت می‌برند. افرادی که از هوش کلامی بالایی برخوردارند می‌توانند از یادگیری زبان‌های جدید و تلاش برای برقراری ارتباط با افرادی که به زبان‌های دیگر صحبت می‌کنند، لذت ببرند.
مثال‌هایی از افراد دارای هوش کلامی بالا
نویسندگان، روزنامه نگاران، شاعران، آهنگسازان و سیاستمداران بزرگ به دلیل برخورداری از هوش کلامی بسیار بالا توانسته‌اند در حوزه‌ی فعالیت خود شناخته شوند. به عنوان مثال، شاعر و نویسنده انگلیسی ویلیام شکسپیر، نویسنده اسپانیایی میگل د سروانتس (Miguel de Cervantes)، نویسنده روسی فئودور داستایوفسکی (Fyodor Dostoiveski)، نویسنده انگلیسی چارلز دیکنز (Charles Dickens)، شاعر پابلو نرودا (Pablo Neruda)، ارنست همینگوی (Ernest Hemingway) روزنامه‌نگار و نویسنده و غیره افرادی هستند که از هوش کلامی بالایی برخوردارند.
همچنین سخنرانان بزرگی مانند سیاستمدار آتنی پریکلس (Pericles)، وینستون چرچیل بریتانیایی، رئیس جمهور آمریکا آبراهام لینکلن (Abraham Lincoln)، سیاستمدار هندی مهاتما گاندی، کشیش آمریکایی مارتین لوتر کینگ (Martin Luther King) و غیره را می‌توان جزو افراد دارای هوش کلامی بالا نام برد.
مشاغل مناسب برای افراد دارای هوش زبانی بالا
از جمله مشاغل مناسب برای افراد دارای هوش کلامی بالا می‌توان به مواردی همچون نویسندگی، روزنامه‌نگاری، اجرا در تلویزیون، گویندگی رادیو، ویراستاری، معلمی، وکالت، سیاست، بازیگری، خدمات مشتری، کتابداری، بلاگری، فیلم‌نامه نویسی، نشریه نویسی، مترجمی و غیره اشاره کرد.
نکات مطالعه‌ای برای افراد دارای هوش زبانی خوب
اگر فکر می‌کنید که هوش کلامی خوبی دارید و دانشجو هستید، از این توانایی می‌توانید برای بهبود عملکرد تحصیلی خود استفاده کنید. برخی از این تکنیک‌های هوش کلامی مفید برای بهبود نتیجه‌ی تحصیلی عبارت‌اند از:
- از هر موضوعی که مطالعه می‌کنید، خلاصه‌ی کوتاهی بنویسید؛
- کلمات کلیدی یا مفاهیم مهم را در متون خود هایلایت کنید یا دورشان خط کنید؛
- مباحث مهم یا پیچیده را برای خود بخوانید و صدایتان را ضبط کنید و سپس چندین بار به آن گوش دهید؛
- برای به خاطر سپردن کلمات ضروری درباره‌ی موضوعی خاص از ساختن شعر استفاده کنید، از کنار هم قرار دادن حروف اول آن کلمات، جمله‌ای بسازید که به خاطر سپاری آن ساده باشد؛
- سعی کنید با شخصی صحبت کنید یا برای او موضوع مطالعه‌ی خود را توضیح دهید؛
- درس‌های خود را حفظ کنید و سپس سعی کنید آن‌ها را با صدای بلند بخوانید؛ طوری که انگار در مورد آن ارائه می‌دهید.
فعالیت‌هایی برای تقویت این نوع هوش
همان طور که پیش‌تر اشاره شد، تقویت مهارت‌های هوش کلامی مزایای بسیاری دارد. یکی از مهم‌ترین مزایای آن، این است که از مهارت‌های هوش کلامی به عنوان ابزاری قدرتمند برای انتقال دانش و احساسات خود برخوردار می‌شوید. همچنین توانایی‌های دیگری مانند متقاعد کردن دیگران، مناظره، مهارت سخنرانی در جمع، مذاکره، فروش محصول یا سرویس و غیره را به دست می‌آورید.
برخورداری از مهارت‌های هوش کلامی در دوران مدرسه نیز بسیار مفید است؛ زیرا امتحانات معمولا بر اساس حفظ و بیان اطلاعات به صورت شفاهی است. حال اگر می‌خواهید مهارت‌های هوش کلامی خود را بهبود ببخشید، فهرستی از فعالیت‌هایی را که می‌توانید انجام دهید، آورده‌ایم:
- هر روز یک کلمه جدید یاد بگیرید و سعی کنید آن را به دایره لغات روزانه خود اضافه کنید؛
- به رادیو بیشتر گوش دهید و اگر دوست داشتید، با بیان دیدگاه خود در بحث‌های آن‌ها شرکت کنید؛
- سعی کنید داستانی کوچک بنویسید و آن را برای دیگران تعریف کنید؛
- شروع به خواندن انواع رمان، داستان و جوک کنید؛
- همیشه دفترچه‌ای به همراهتان داشته باشید تا وقتی به داستان، جوک یا شعری فکر می‌کنید، آن‌ها را یادداشت کنید؛
- وبلاگ شخصی خود را راه‌اندازی کنید و آن را به موضوع موردعلاقه‌ی خود اختصاص دهید؛
- به عزیزان یا دوستان خود پیشنهاد کنید که به جای ارسال پیام‌های کوتاه، برای آن‌ها ایمیل ارسال کنید یا نامه بنویسید؛
- زمانی را صرف صحبت و بحث کردن با افراد دیگر کنید. به گروه‌های بحث در مورد موضوعات مورد علاقه‌تان یا مباحثی که به آن‌ها تسلط دارید، بپیوندید و تا حد امکان نظراتتان را بیان کنید؛
- سعی کنید هر زمان که صحبت می‌کنید، نظرات خود را مرتب و واضح بیان کنید؛
- تمرین گوش دادن به دیگران با توجه کامل را انجام دهید، چرا که مهارت گوش دادن فعال چیزی است که به مرور زمان از دست می‌رود. به طور معمول، همه‌ی ما وقتی به طور سطحی چیزهایی در مورد سخنان طرف مقابل می‌شنویم، به این فکر می‌کنیم که قرار است چه پاسخی به او دهیم. بر این اساس، دقت کنید که وقتی با شخص دیگری صحبت می‌کنید، روی تمام کلمات و احساسات لحن خود تمرکز کنید؛
- داستان‌ها، جوک‌ها و حکایاتی که در ذهن دارید را برای افراد دیگر تعریف کنید و سعی کنید آن‌ها را طوری سازماندهی کنید تا برای کسانی که گوش می‌دهند، جالب و سرگرم کننده باشند؛
- بازی‌هایی برای تقویت حافظه انجام دهید یا بازی‌هایی که در آن‌ها کلمات مختلفی استفاده می‌شوند. مانند جدول کلمات متقاطع، آناگرام، بازی پازل حروف و غیره؛
- صدای خودتان را ضبط کنید و سپس به نتیجه گوش دهید. در ادامه مشخص کنید که چه چیزی را می‌توانید در گفتار خود بهبود ببخشید؛
- به طور منظم به کتابخانه بروید و کتاب مورد علاقه خود را تهیه کنید. هفته‌ای یک کتاب می‌توانید بخوانید و از کتاب‌هایی شروع کنید که برایتان خوشایندتر هستند؛
- دفترچه خاطراتی برای خودتان تهیه کنید و چند دقیقه در روز را به نوشتن اتفاقات روز خود و هر آنچه که دوست دارید، اختصاص دهید. همچنین اگر استفاده از تکنولوژی‌های جدید را ترجیح می‌دهید، برنامه‌ها و اپلیکیشن‌هایی برای یادداشت خاطراتتان وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها استفاده نمایید؛
- برای این‌که به تقویت هوش کلامی خود کمک کنید، می‌توانید شعر مورد علاقه‌تان یا قسمت‌هایی از آن را که دوست دارید، حفظ کنید؛
- اگر در حین خواندن متنی با کلماتی ناآشنا مواجه شدید یا معنای آن‌ها را نمی‌دانستید، آن‌ها را یادداشت برداری کنید و به دنبال معنی‌شان بگردید. اینترنت برای آگاهی از معنای کلمات می‌تواند کمک بزرگی برایتان باشد؛
- تمام کلماتی را بنویسید که در یک دقیقه می‌توانید به آن‌ها فکر کنید و برای این منظور معیارهای خاصی را در نظر بگیرید. برای مثال، به حروفی فکر کنید که با حرف یا هجای خاصی شروع می‌شوند، حرف صدادار خاصی ندارند یا به دسته‌بندی معنایی خاصی مثلا «ابزار آشپزخانه» تعلق دارند. در این راستا، مسابقات کوچکی را می‌توانید با دوستان یا خانواده‌تان انجام دهید؛
- برای تقویت هوش کلامی خود می‌توانید کتاب‌های صوتی مختلفی را قرض بگیرید یا بخرید تا بتوانید در حین راه رفتن در خیابان یا در اوقات فراغت خود به آن‌ها گوش دهید؛
- نقدهای خود را درباره کتاب‌ها، داستان‌ها یا شعرها بنویسید و آن‌ها را در وبلاگتان یا در انجمن‌های ادبیات مطرح کنید؛
- به گروه‌های کتاب‌خوانی که در کتابخانه محلی‌تان برگزار می‌شوند یا در اینترنت یافت می‌شوند، بپیوندید؛
- سعی کنید چهره‌های ادبی متون خاص را شناسایی کنید و حتی در هنگام نوشتن سعی کنید متون خاص خودتان را بنویسید؛
- از ویدئوها و مقالات اینترنتی در مورد نکات صحبت کردن در جمع، مذاکره، برقراری ارتباط قاطعانه‌تر و غیره استفاده کنید؛
- زبان‌های جدید یاد بگیرید. در حال حاضر دوره‌ها، آکادمی‌ها، معلمان و حتی برنامه‌هایی در این زمینه وجود دارند که می‌توانند برایتان کمک‌کننده باشند.
خلاصه
افرادی که هوش کلامی بالایی دارند، معمولا در زندگی فردی و اجتماعی خود موفق‌تر عمل می‌کنند. افزایش هوش کلامی با تکرار و تمرین روش‌های خاصی که در این مطلب به آن‌ها اشاره شد، امکان پذیر است. در این نوشته به طور کامل و مفصل توضیح دادیم هوش کلامی یا زبانی چیست و روش‌های افزایش هوش کلامی را مرور کردیم. اگر نظری دارید و یا سؤالی در این زمینه فکرتان را مشغول کرده، می‌توانید با ما و خوانندگان درمیان بگذارید.